Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik

27 Ağustos 2024 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik ile yetki belgesi, ekspertiz raporunun düzenlenmesi, distribütör ve yetkili bayi sorumlulukları, ikinci el araç ticaretindeki garanti şartları ödeme sistemi ve noterlerin yükümlülükleri gibi hususlar belirlendi. 

Yönetmelikten Neler Çıkarıldı?

• İşletmeler arasında gerçekleştirilen satışlar
• Motorlu kara taşıtı kiralama faaliyetinde bulunan gerçek veya tüzel kişiler adına en az altı ay süreyle tescilli olan taşıtların bu gerçek veya tüzel kişilerce satışı.
• 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununa tabi idare, kurum ve kuruluşlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca yapılan satışlar.
• 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında yapılan satışlar.
• Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle icra müdürlükleri, alacaklı amme idareleri, milli emlak müdürlükleri, tahsil daireleri, sulh hukuk mahkemesi satış veya tereke tasfiye memurlukları ve 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda tanımlanan kredi kuruluşları ile diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan satışlar.
• 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında finansal kiralama sözleşmesine konu motorlu kara taşıtlarının kiralayan tarafından kiracıya satışı.
• Yetkili satıcılar arasında gerçekleştirilen tescilsiz motorlu kara taşıtı satışları 

Bu yönetmeliğin dışındadır

Ticari Faaliyet Kapsamı

Bir takvim yılı içerisinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapılması halinde, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe her bir satış ticari faaliyet kabul edilir. 

Yeni yönetmelikle, kişilerin kendilerine ait araçlarını alım ve satıma konu edebileceği ancak bir takvim yılı içerisinde üçten fazla kez ikinci el motorlu araç taşıtı yapmaları veya yapılmasına aracılık etmeleri durumunda bu faaliyetleri motorlu kara taşıtı ticareti olarak değerlendirilecek ve bu satışlardan elde edilen kazançlar, ticari kazanç kapsamına girerek gelir vergisine konu olacaktır

Yetki Belgesi

Yönetmelikte düzenlenen bir diğer husus ise yetki belgesidir. Yönetmeliğe göre ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretini, yetki belgesine sahip işletmeler yapacaktır. Yetki belgesi, işletmenin bulunduğu yer Ticaret İl Müdürlüğü tarafından verilecek, yenilenecek ve iptal edilecektir. Bir işletmeye yetki belgesi verilebilmesi için gerekli şartlar yönetmelikte bulunmaktadır.

Tescilsiz motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetinde de bulunan işletmenin bu faaliyeti yürütürken satıştan kaçınması, taşıtın üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen satış fiyatının üzerinde fiyat talep etmesi, tüketiciyi aksesuar almaya veya takas yapmaya zorlaması ya da takas fiyatını piyasa fiyatının önemli ölçüde altında belirlemesi gibi tescilsiz motorlu kara taşıtına ulaşılmasını zorlaştırıcı faaliyette bulunması halinde iptal edilir.

Yetki belgesi verilebilmesi için şu şartlara sahip olmak gerekmektedir;

• meslek odasına kayıtlı olunması,
• gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyetinin bulunması,
• on sekiz yaşın doldurulmuş olması, lise mezunu olunması,
• iflas veya konkordato ilan edilmemiş olması,
• belirli suçlardan hüküm giyilmemiş olması ve
• mesleki yeterlilik belgesine sahip olunması
• iş yeri açma ve çalışma ruhsatı yetki belgesi şartları arasından çıkarıldı

→ Başvurular İkinci El Motorlu Kara Taşıtları Ticaret Bilgi Sistemi üzerinden e-devlet şifresi ile yapılacaktır. İlgili siteye buraya tıklayarak erişebilirsiniz.

Distribütörlerin Yetkileri ve Yükümlülükleri

Yönetmelik ayrıca distribütörlerin, yetkili satıcıların ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan haksız ticari uygulamaları yasaklamıştır. Yönetmelik haksız ticari uygulamaları da açıklamıştır. Buna göre; taşıt satışını, kendisinin veya bir başkasının mal veya hizmet satım alımına zorlamak, yetkili satıcının taşıt satışlarına ilişkin kampanyalardan faydalanmasını diğer ürün ve hizmetlerin satışı, fiyat indirimi, yetkili satıcının kâr marjının kısıtlanması ve taşıt satış kotası gibi şartlara bağlamak, yetkili satıcıyı bir ay içinde son üç yıllık satışlarının aylık ortalamasından fazla taşıt almaya zorlamak, fatura tarihinden sonra taşıt fiyatında artış yapmak veya taşıtı on beş gün içinde yetkili satıcıya teslim etmemek haksız ticari fiildir.

Yetkili Satıcıların Yükümlülükleri

• Alıcının vergileri ödediği tarihten itibaren on beş gün içinde taşıtı alıcıya teslim etmek.
• Tescilsiz motorlu kara taşıtına ilişkin vergilerin alıcı tarafından ödendiği andan itibaren taşıtın satış fiyatını arttırmamak ve alıcıya taşıt fiyatını sabitleme hakkını bildirmek.
• Motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edilen iş yerinde sigorta, finansman, aksesuar, yedek parça satışı, servis ve satış sonrası hizmetler gibi faaliyetler dışında ticari faaliyette bulunulamaz.
• Sipariş edilen taşıtın, kırk beş günden fazla olmayacak şekilde formda belirtilen süre içinde alıcıya teslimi zorunludur. Bu süre, formun düzenlendiği veya kısmi ödemenin yapıldığı tarihlerden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanır.
• Satıcıya yüklenen bu yükümlülükler sayesinde piyasada fiyatların sabitlenmesi mümkün olacak

Güvenli Ödeme Yöntemi

İkinci el motorlu kara taşıtı satın alımında güvenli ödeme zorunlu hale getirildi. Bu düzenlemeyle taşıt alım satımında yaşanan dolandırıcılık, sahte para gibi kullanımı gibi faaliyetlerin önüne geçilmeye çalışılıyor. 

Bu kapsamda yönetmeliğe göre;

• İşletmelerin ve diğer gerçek veya tüzel kişilerin ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarında ödemenin bir kısmının veya tamamının nakit, havale, elektronik fon transferi veya Bakanlıkça belirlenen diğer ödeme yöntemleriyle yapılması halinde taşıt satış bedeli, Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluş tarafından taşıt mülkiyeti ile satış bedelinin eş zamanlı el değiştirmesini sağlayacak şekilde oluşturulan elektronik sistem üzerinden ödenecektir.
• İkinci el motorlu kara taşıtı alım satımında noterler, yetki belgesi bilgilerini Bakanlığın; ekspertiz raporu ibraz edilmesi halinde, ekspertiz işletmesinin hizmet yeterlilik belgesi bilgilerini Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) elektronik sistemlerinden kontrol edecekler.

Garanti 

Model yılına göre sekiz yaşın veya yüz altmış bin kilometrenin altında olan ve tescil belgesinde araç sınıfı M1, M1G, N1 ve N1G olan taşıtların motor ve şanzımanı ile elektrik ve elektronik sistemleri, satış tarihinden itibaren üç ay veya beş bin kilometre işletmenin garantisi altındadır. 

Üretici tarafından yenilenmiş ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarında garanti, satış tarihinden itibaren bir yıl veya yirmi bin kilometredir. İşletme, garanti kapsamına giren hususları sigorta yaptırmak suretiyle karşılayabilir.

İşletme Yükümlülükleri

İşletmeler aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:

• Mesleki yeterlilik belgesinin aranmayacağı haller hariç olmak üzere, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayan kişileri motorlu kara taşıtı alım satım sorumlusu veya danışmanı olarak istihdam etmemek.
• Yetki belgesi numarasını ekspertiz raporunun düzenlenmesi sırasında ekspertiz işletmesine ve satış sırasında notere beyan etmek.
• Ekspertiz raporunun bir nüshasını satış sırasında notere ibraz etmek.
• Satışına yetkili olmadığı ikinci el motorlu kara taşıtına ilişkin pazarlama ve aracılık faaliyetinde bulunmamak.
• Yol ve kaldırım gibi kamunun ortak kullanımına ayrılmış alanları taşıt teşhir alanı olarak kullanmamak.
• 14/7/2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edilen iş yerinde başka bir ticari faaliyette bulunulamaz ve bu iş yeri ikamet amacıyla kullanılamaz.

İlan Kısıtlaması

• Yönetmelikte yer alan geçici maddelere göre,ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenler, motosiklet, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanmasını veya satışını ilk tescil tarihinden itibaren altı ay ve altı bin kilometre geçmedikçe 1/1/2025 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak yapamayacak.
• İkinci el motorlu kara taşıtlarının üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlaması 1/1/2025 tarihine kadar yapılamaz.

→ Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik’e buraya tıklayarak erişebilirsiniz.