Hakaret Suçu ve Cezası Nedir?–Sahte Hesaptan Hakaret

Ceza hukuku kişilerin haklarını korumayı; suç işleyenleri cezalandırarak toplumda adalet ve güvenliği sağlamayı hedeflemektedir. Bu çerçevede, bireylerin onur ve şerefini korumak amacıyla ceza kanununda çeşitli düzenlemeler yer almaktadır. Hakaret suçu, kişilerin kişilik haklarını ihlal eden ve onur ile şereflerine yönelik saldırılar olarak tanımlanır. Yazımızda, hakaret suçunun kapsamını ve cezalandırılma sürecini ele alacağız.

Hakaret, kişisel itibarı zedeleyici ve onur kırıcı ifadeler veya davranışlar olarak tanımlanır. Bu bağlamda kişilerin itibarını zedelemeye ve küçük düşürmeye yönelik sözlü veya yazılı ifadeler hakaret suçunun konusunu oluşturur. Türk Ceza Kanunu 125. maddesinde hakaret suçunun faili için: “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (...) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi” ifadesini kullanmıştır.

Hakaret suçu serbest hareketli bir suçtur mağdurun itibarını hedef alan olgu ve isnatlarda bulunulmuş olması hakaret suçunun oluşması için yeterlidir. Hakaret suçunu oluşturan kelimeler kanunda tek tek belirtilmediğinden; kullanılan kelimenin veya davranışın hakaret suçunun oluşup oluşmadığı değerlendirilirken esas alınması gereken ölçüt, kişiyi değersizleştirmeye ve kişilik haklarını ihlal etmeye yönelik olup olmadığıdır. Hakaret suçunun oluşması için suçun failiyle hakaret edilen kişinin aynı ortamda bulunması gerekmez; huzurda, gıyapta, internet ve sosyal medya kullanarak işlenmesi mümkündür.

Hakaret suçunun huzurda gerçekleşmesi için failin mağdura yüz yüze oldukları sırada hakaret etmesi gerekir. Yüz yüze bulunmayıp mağdurun suç işlendiği anda haberdar olması halinde de olsalar suç huzurda işlenmiş olacaktır. Yani iletişim araçlarıyla, örneğin telefon, e-posta veya mektup ile mağdura yapılan hakaretler, doğrudan yüzüne karşı yapılmış sayılır.

Gıyapta hakaret suçunun oluşması için mağdurun suç gerçekleştiği sırada faille aynı ortamda bulunmaması gerekir. Mağdurun yokluğunda gerçekleşen hakaret suç oluşturmak için toplu veya dağınık en az üç kişiye ihtilat edilmelidir. "İhtilat" unsurunun oluşabilmesi için, failin ifadelerinin en az üç kişi tarafından duyulması yeterli değildir; aynı zamanda muhatapların bu sözleri anlaması ve durumu biliyor olması şarttır.

Hakaret suçunun internet ve sosyal medya üzerinden işlenmesi, bilişim suçu olarak değerlendirilir; çünkü bu suç, tipik yöntemlerle değil, bilişim sistemleri aracılığıyla ve bu sistemlerin sunduğu imkanlardan yararlanarak gerçekleştirilir. Türk Ceza Kanunu suçun internet ve sosyal medya yoluyla işlenmesini daha fazla cezayı gerektiren bir nitelikli hal olarak düzenlemiştir. Yani bu suçu Facebook, X gibi sosyal medya platformları üzerinden gerçekleştiren fail için suçun ağırlaştırılmış hali uygulanır. Kanunun nitelikli hal olarak belirlerken sosyal medya platformlarında kişilerin paylaştığı düşüncelerin ulaşma şekli ve ulaştığı kişi sayısı dikkate alınmış ve suçun alenen işleniyor olmasının mağdurda yaratacağı olumsuz etki göz önüne alınmıştır. Ayrıca failin suçu bilişim sistemlerinin kolaylığını kullanarak işlemesi de bu ağırlaştırılmaya gidilmesinde etkilidir.

Hakaret suçunun internet ve özellikle sosyal medya platformları üzerinden işlendiği durumlarda; sahte hesapların varlığı, failin belirlenmesini güçleştirebilmektedir. Sosyal medya platformlarının kullanıcılarının kişisel verilerini koruma üzerine katı politikaları bulunduğundan IP adresi paylaşımı yapmama eğilimindelerdir. Sosyal medya platformlarının bu tutumu şikayet mercilerini failin tespiti için başkaca araştırmalar yapmaya sevk etmektedir. Bu noktada mağdurlar genellikle kendilerine hakaret edebileceğinden şüphelendikleri kişilerin bilgilerini şikayet mercileriyle paylaşarak sürece destek olmaya çalışmaktadır. Yapılan araştırmalar ve toplanan deliller neticesinde fail bulunabilmektedir. 

Türk Ceza Kanunu 125. Maddesinde “üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” denilerek hakaret suçunu işleyen kişiye verilecek cezanın temel hali açıklanmıştır. Fakat yukarıda da izah edildiği üzere bazı haller suçun nitelikli hali olup daha fazla cezayı gerektirir. Hakaret suçunun bazı nitelikli halleri ise şöyledir; 

• Kamu görevlisine hakaret,
• Kişinin dini sosyal ve siyasi düşüncelerini açıklamasından dolayı hakaret,
• Suçun alenen işlenmesi, 
• Kişinin mensup olduğu dini değerlerine karşı işlenmesi.

Sayılan bu nitelikli hallerde cezanın kanunda belirtilen oranlarda arttırımına gidilmesi gerekmektedir.

Öte yandan Türk Ceza Kanunu’nun 129. Maddesinde hakaret suçunun haksız bir fiil nedeniyle ortaya çıkması durumuna da değinilmiştir. Suçun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi, kasten yaralamaya tepki olarak işlenmesi, karşılıklı hakaret hallerinde işlenmesi bu madde kapsamına girmektedir. Söz konusu hallerde cezada indirime gitme veya ceza vermekten vazgeçme gibi sonuçlar meydana gelebilecektir.

Ceza hukuku, hakaret davası avukatlık ve danışmanlık ücretleri müvekkil ile avukat arasında somut olayın özelliklerine göre değişkenlik gösterir ve taraflar arasında serbest bir biçimde belirlenmektedir. Barolar belirli aralıklarla yol gösterici olması sebebiyle asgari ücret tarifeleri yayınlamaktadırlar. Hukuk Büromuz tarafından Ankara Barosu Avukatlık Tavsiye Ücret Tablosu dikkate alınmaktadır. Söz konusu tarifeler Baroların bulunduğu şehrin ve genel olarak ülkenin ekonomik koşulları, avukatların çalışma şartları ve ilgili diğer parametreler baz alınarak düzenlendiğinden bu tarifeler uygulamadaki ortalama ücretlere tekabül etmektedir. Ancak yine de belirtmek gerekir ki dava türü aynı olsa bile her iş kendi özelinde farklı iş ve işlemler gerektirdiğinden her dosya için belirlenen ücretlendirme farklı olabilir. Ayrıca Türkiye Barolar Birliği de her yıl asgari ücret tarifesi yayınlamaktadır. Bu noktada tekrar hatırlatmak gerekir ki Avukatlık ücretleri avukat ve müvekkil arasında; asgari ücret tarifesi, çalışma saatleri, davaya hazırlık süreci, delil toplama işlemleri, savunma stratejilerinin belirlenmesi, duruşmalar, müvekkil ile iletişim, avukatın deneyimi, uzmanlığı, bulunduğu şehir veya bölge gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. ,

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.