Çekişmeli Boşanma Davası Nedir? Nasıl Açılır?

           Medeni Kanuna göre eşler arasındaki evlilik birliği ölüm, gaiplik vb. özel durumlar dışında iki yolla sona erdirilebilir. Bu yollar anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davasıdır.

Anlaşmalı boşanma davası tarafların aralarındaki evlilik birliğini sonlandırmak için boşanmanın meydana getireceği tüm sonuçlar üzerinde anlaşmaları üzerine açılan boşanma davası türüdür. Tarafların anlaşmalı olarak boşanabilmesi için aralarındaki imzaladıkları anlaşmalı boşanma protokolü ile bir dava dilekçesi hazırlayarak mahkemeye başvurmaları gerekir.

• Anlaşmalı boşanma davası ile ilgili olarak ‘’Anlaşmalı Boşanma Davası’’ isimli makalemize buraya tıklayarak erişebilirsiniz.

        Tarafların boşanmanın hüküm ve sonuçları üzerinde anlaşamamaları halinde ise çekişmeli boşanma davası söz konusu olmakta, üzerinde uzlaşı sağlanamayan hususlar hakim tarafından gerçekleştirilen muhakeme neticesinde çözüme kavuşturulmakta ve evlilik birliği sona erdirilmektedir.

          Anlaşmalı boşanma davası dışında her sebebe dayalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasıdır. Bu sebepler; zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme, haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı, evlilik birliğinin temelden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) , fiili ayrılık olabilir. Hukukumuzda mevcut çekişmeli boşanma davası türleri bunlardır. Eşlerden biri çekişmeli boşanma davası açarken bu sebeplerden birine dayanmalıdır.

       Eşlerden birinin boşanmak isteyip diğerinin istememesi ya da her ikisinin de isteyip velayet, nafaka, mal paylaşımı vb. konularda anlaşamaması halinde çekişmeli boşanma davası söz konusu olacaktır.

       Temel olarak Türk Medeni Kanununda da sayılan birtakım boşanma sebepleri mevcuttur. Evlilik birliğinin temelden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) ve fiili ayrılık yani ayrı yaşama genel boşanma sebebidir. Zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme, haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı ise özel boşanma sebepleridir.

Yukarıda sayılan boşanma sebeplerine somut örnekler olarak yargı kararlarına da konu olmuş aşağıdaki örnekler gösterilebilir;

• Eşin çok cimri olması ve diğer eşe karşı ekonomik şiddet uygulaması
• Eşin ağzının kokması ve diğer eşin ısrarlarına rağmen tedavi olmayı reddetmesi
• Bir eşin, diğerinin mesleğini icra etmesine mani olması 
• Bir eşin, diğerini ailesi ile görüştürmemesi 
• Bir eşin, diğer eş ile cinsel birleşmede bulunmaktan kaçınması 
• Bir eşin, diğer eş ile ters ilişki kurmak istemesi ve diğer eşi de buna zorlaması
• Bir eşin, haklı bir sebep bulunmaksızın yıkanmayı reddetmesi

        Boşanma davalarında boşanma kararının yanında yargılama sürecinde muhakkak değerlendirilmesi ve üzerine hüküm kurulması gereken birtakım önemli konular söz konusudur. Bu hususlara boşanma davasının ferileri denir. Boşanma davasının ferilerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Müşterek Çocukların Velayeti
• Çocukla Kişisel İlişki Kurulması 
• Nafaka
• Maddi ve Manevi Tazminat
• Mal Paylaşımı

1. Müşterek Çocukların Velayeti: Velayet konusu, boşanmanın gerçekleşmesi ve hükmün kesinleşmesi sonrasında müşterek çocuğun eğitim, bakım, gözetim, barınma vb. ihtiyaçlarından kimin sorumlu olacağı gibi hususları kapsar. 

2. Çocukla Kişisel İlişki Kurulması: Çocukla kişisel ilişki kurulması hususu, velayet kendisine bırakılmamış olan tarafın müşterek çocuk ile görüşmesine ilişkin olarak çekişmeli boşanma davasında hakkında karar verilmesi gerekli olan unsurlardan birisidir. 

3. Nafaka: Boşanma davası bakımından üç tür nafakadan söz edilebilir; 1) iştirak nafakası, 2) yoksulluk nafakası, 3) tedbir nafakası. Nafaka, boşanma sonrasında bir tarafın diğer tarafa belli bir süre maddi destek sağlamasını ifade eder. Bu maddi destek, genellikle boşanma ile haksızlık oluşmasını önlemek ve tarafların arasındaki özellikle de varsa müşterek çocuk bakımından ekonomik olarak dengeyi korumak amacıyla verilir.

4. Maddi ve Manevi Tazminat: Boşanma davalarında  maddi ve manevi tazminat, kusuru daha ağır olan eşin, diğer eşe ödeyeceği meblağı ifade eder. 

5. Mal Paylaşımı: Çekişmeli boşanma davasında; kişisel eşyaların iadesi, mal rejimine tabi olan taşınır ve taşınmaz mallar ile 3. kişiler nezdinde bulunan hak ve alacakların paylaşımı, mal rejiminin tasfiyesi, ev eşyalarının paylaşımı, ziynet eşyalarının iadesi, devir, ödeme, ödemelerin taksitlendirilmesi, ödemelerin vadelere bölünmesi, mal rejimine dahil olan malları satışı, satış bedelinin eşler arasında paylaştırılması ve diğer eşin payından mahsup edilmesi vb. gibi konular açıkça, detaylı ve icra edilebilir biçimde hükme bağlanır. 

        Ancak belirtmek gerekir ki ziynet eşyalarının iadesi boşanma davasının ferisi niteliğinde olmadığından boşanma davasından önce, boşanma davası ile birlikte ya da boşanma davasından sonra açılabilecektir. Bununla birlikte boşanma davası ile birlikte açılan ziynet eşyalarının iadesi davası, hakim tarafından tefrik edilebilir yani esas boşanma davasından ayrılabilir ve ayrı bir esasa verilmek suretiyle ayrı bir dava dosyasında görülebilir.

       Çekişmeli boşanma davası boşanmak isteyen eş ya da eşlerden birinin mahkemeye vereceği bir dilekçe ile açılır. Çekişmeli boşanma davası açabilmek için anlaşmalı boşanmada olduğu gibi 1 yıldır evli olma şartı yoktur. 

          Çekişmeli boşanma davasında keşif, bilirkişi incelemesi, tanık beyanı vb. birçok delile başvurmak mümkündür. Kişilerin özel ve aile hayatlarını ilgilendiren boşanma hususundaki uyuşmazlık konularının ispatı zor ve önemlidir. Bu nedenle çekişmeli boşanma davalarında tanık beyanları önemlidir.

          Çekişmeli boşanma davasında deliller özel bir önem arz eder zira ses kaydı, video, Whatsapp mesajları, otel kayıtları gibi unsurlar boşanma davalarında en sık başvurulan deliller olup bunların tamamı kişinin özel hayatı ile ilgili kişisel bilgi ve verileridir. Bu unsurların hukuka uygun şekilde elde edilmesi oldukça önemlidir. Aksi takdirde, bu deliller iddiaları ispatlar nitelikte olsa dahi hukuka aykırı biçimde elde edilmişseler hakim tarafından hükme esas alınmazlar. Ayrıca özel hayatın gizliliğinin ihlali ile ilgili suç isnadı da söz konusu olabilir. Bu noktada davanın avukat aracılığı ile takip edilmesi elzemdir.

Boşanma davası her ne kadar avukatsız olarak da açılabilecek bir dava olsa da özellikle çekişmeli boşanma davalarında sürecin bir avukat ile beraber yönetilmesi her zaman tarafların özellikle de varsa müşterek çocukların lehine olmaktadır.

Belli bir prosedürün izlenmesi ve sürelere riayet edilmesinin önemli olduğu çekişmeli boşanma davalarında hak kaybı yaşamamak adına aile hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınmasında fayda vardır.

Çekişmeli olarak açılan ve devam etmekte olan bir boşanma davası; tarafların bizzat anlaşma yönünde beyanda bulunmaları, boşanma ve boşanmanın tüm sonuçları konusunda anlaşmaları ve bir anlaşmalı boşanma protokolü hazırlamaları ve bu çerçevede boşanmayı talep etmeleri durumunda çekişmeli boşanma davası hakimin söz konusu şartları uygun bulması durumunda anlaşmalı boşanma davasına çevrilebilmektedir.

• Anlaşmalı boşanma davası ile ilgili olarak ‘’Anlaşmalı Boşanma Davası’’ isimli makalemize buraya tıklayarak erişebilirsiniz.

       Çekişmeli boşanma davaları yaklaşık 5-6 celse ve 1.5-2 yıl sürmektedir. İlk derece aile mahkemelerinde dava süresi budur ancak kararın üst mahkemeye yani istinaf kanun yoluna taşınması halinde sürenin 1 yıl kadar daha uzaması beklenir. Kararın Yargıtay’a yani temyiz kanun yoluna taşınması da mümkündür. Bu durumda çekişmeli boşanma davasının 3-4 yıl sürebileceğini ifade etmek mümkündür.

       Anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davalarının aksine çok daha kısa sürmektedir. Tarafların bir ıslak imzalı anlaşmalı boşanma protokolü ve dilekçe ile mahkemeye başvurması üzerine, usuli olarak gerekli şartların sağlandığı görülürse taraflara boşanma davasının duruşma için 15 ila 60 gün arasında bir gün verilir.

       Tüm bu süreçleri daha hızlı yürütebilmek adına alanında uzman bir avukattan yardım alınarak tüm süreç ve işlemlerin prosedüre uygun biçimde gerçekleştirilmesi faydalı olacak ve davanın kısa sürede sonuçlandırılmasını sağlayacaktır.

       Çekişmeli boşanma davasında görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri çekişmeli boşanma davalarına aile mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.

       Çekişmeli boşanma davasında yetkili mahkeme konusunda ise 3 ayrı yetki kuralından söz etmek mümkündür. Çekişmeli boşanma davası aşağıda belirtilen yerlerden herhangi birindeki aile mahkemesinde açılabilir;

• Eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi
• Eşlerin son 6 aydan beri birlikte ikamet ettikleri yer mahkemesi

       Görülmekte olan bir çekişmeli boşanma davasında tarafların davadan feragat etme hakkı her zaman mevcuttur. Bu durumda dava sona erer ve boşanma gerçekleşmez. Ayrıca boşanmadan feragat eden tarafın bir kez daha aynı sebeplere dayalı olarak boşanma davası açma hakkı bulunmamaktadır. 

Çekişmeli boşanma davasında davacının veya vekilinin mazeretsiz şekilde duruşmalara katılmaması da önce davanın askıya alınmasına akabinde de düşmesine sebep olacaktır.

           Ayrıca belirtmek gerekir ki çekişmeli boşanma davasında hakim boşanma sebebinin gerçekleşmediğine kanaat getirirse, iddialar yeterince uygun delillerle ispat edilemezse, evlilik birliğinin tekrar kurulması mümkünse vb. durumlarda hakim boşanma davasının reddine yani evlilik birliğinin devamına hükmedebilir.

Türk hukukunda genel olarak bir avukat tutma zorunluluğu yoktur. Dolayısıyla çekişmeli boşanma davası için de avukat tutma zorunluluğu söz konusu değildir. Ancak uzun süren dava sürecinin eksiksiz biçimde sürdürülmesi ve tarafların ve özellikle varsa müşterek çocukların menfaatinin korunması bakımından muhakkak aile hukuku alanında çalışan bir avukattan hukuki yardım alınması gerekir. 

        Çekişmeli boşanma davası avukatlık ve danışmanlık ücretleri müvekkil ile avukat arasında somut olayın özelliklerine göre değişkenlik gösterir ve taraflar arasında serbest bir biçimde belirlenmektedir. Barolar belirli aralıklarla yol gösterici olması sebebiyle asgari ücret tarifeleri yayınlamaktadırlar. Hukuk Büromuz tarafından Ankara Barosu Avukatlık Tavsiye Ücret Tablosu dikkate alınmaktadır. Söz konusu tarifeler Baroların bulunduğu şehrin ve genel olarak ülkenin ekonomik koşulları, avukatların çalışma şartları ve ilgili diğer parametreler baz alınarak düzenlendiğinden bu tarifeler uygulamadaki ortalama ücretlere tekabül etmektedir. Ancak yine de belirtmek gerekir ki dava türü aynı olsa bile her iş kendi özelinde farklı iş ve işlemler gerektirdiğinden her dosya için belirlenen ücretlendirme farklı olabilir. Ayrıca Türkiye Barolar Birliği de her yıl asgari ücret tarifesi yayınlamaktadır. Bu noktada tekrar hatırlatmak gerekir ki Avukatlık ücretleri avukat ve müvekkil arasında; asgari ücret tarifesi, çalışma saatleri, davaya hazırlık süreci, delil toplama işlemleri, savunma stratejilerinin belirlenmesi, duruşmalar, müvekkil ile iletişim, avukatın deneyimi, uzmanlığı, bulunduğu şehir veya bölge gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. 

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.