Bilişim Suçları ve Cezaları Avukatlığı

İçinde bulunduğumuz bilgi ve teknoloji çağında gelişmekte ve yaygınlaşmakta olan bilgisayar sistemleri ve internet kullanımına paralel olarak ortaya çıkan bilişim suçları (siber suçlar) giderek önemli bir hukuki sorun haline gelmiştir. 

Bilişim sistemlerinin kullanılmasıyla veya bu sistemlerde faydalanarak birçok suç işlenmekte olup kişisel verilerin ihlali, dolandırıcılık faaliyetleri, bilgisayar sistemlerine yapılan saldırılar, özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi alanlar bilişim suçlarının sıklıkla görüldüğü alanlardır. 

Suçların işlendiği yerler ise internet ortamları ve siteleri, bilgisayarlar, cep telefonları, pos cihazları vb. elektronik sistemler olmaktadır.

Bilişim Suçu (Siber Suç) Nedir?

Bilişim suçları bilişim, bilgisayar ve dijital teknoloji araçları üzerinde veya bu araçlar kullanılarak işlenen suçları ifade eder. Dijital dünyanın genişliği, karmaşıklığı ve günden güne gelişmesi sebebiyle bilişim suçları oldukça farklı şekillerde meydana gelmekte ve ortaya yeni bilişim suçu tipleri çıkmaktadır.

Türk hukukunda bilişim suçlarıyla ilgili temel hukuki metin Türk Ceza Kanunudur. Bilişim suçları Kanunda ‘’Bilişim Alanında Suçlar’’ ve ‘’Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar’’ bölümlerinde ele alınmıştır.Ayrıca Kanunda bazı suçlar bakımından suçun bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesi suçun nitelikli hali, yani daha çok cezayı gerektiren hali, olarak düzenlenmiştir.

             Bilişim suçlarını genel itibariyle 2 ayrı kategoriye ayırarak incelemek mümkündür;

1. Doğrudan Bilişim Suçları
2. Dolaylı Bilişim Suçları

          Doğrudan bilişim suçları; doğrudan bilişim sistemleri ile ilişkili olarak ve/veya bunlar üzerinde işlenen suçlardır. Kanunda ‘’Bilişim Alanında Suçlar’’ şeklinde ayrı bir başlık altında düzenlenmiş belli suç tipleridir. Dolaylı bilişim suçları ise kişisel veriler ve kişilik hakları ile özel hayat üzerinde bilişim aracılığıyla gerçekleştirilen haksızlıkları ve bazı temel suç tiplerinin bilişim sistemleri aracılığıyla işlenen hallerini kapsamaktadır. Bu suçlar Kanunda muhtelif kısımlarda düzenlenmiştir. Bu kapsamda bilişim suçlarını 3 temel alt başlık altında incelemek kolaylık sağlayacaktır. Bu başlıklar şu şekildedir;

1. Bilişim Alanında Suçlar
2. Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı İşlenen Bilişim Suçları
3. Bilişim Sistemleri Aracılığıyla İşlenebilen Diğer Suçlar

Bilişim Alanında Suçlar (Doğrudan Bilişim Suçları)

          Doğrudan bilişim suçları şunlardır;

1. Bilişim Sistemine Girme (TCK m. 243)
2. Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme Veya Değiştirme (TCK m.244)
3. Banka Veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması (TCK m. 245)
4. Yasak Cihaz Veya Programlar (TCK m. 245/A)

Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı İşlenen Bilişim Suçları (Dolaylı Bilişim Suçları)

          Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı işlenen bilişim suçları şunlardır;

1. Kişisel verilerin kaydedilmesi (TCK m. 135)
2. Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme (TCK m. 136)
3. Verileri yok etmeme (TCK m. 138)

Bilişim Sistemleri Aracılığıyla İşlenebilen Diğer Suçlar

          Bilişim sistemleri aracılığıyla da işlenebilen birtakım suçlar şunlardır;

1. Cinsel Taciz (TCK m. 105)
2. Tehdit (TCK m. 106)
3. Şantaj (TCK m. 107)
4. Eğitim Ve Öğretim Hakkının Engellenmesi (TCK m. 112)
5. Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi (TCK m. 113)
6. Hakaret (TCK m. 125)
7. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK m. 132)
8. Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi Ve Kayda Alınması (TCK m. 133)
9. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK m. 134)
10. Hırsızlık (TCK m. 141)
11. Bilişim Sistemlerinin Kullanılması Suretiyle Nitelikli Hırsızlık (TCK m. 142/2-E)
12. Dolandırıcılık (TCK m. 157)
13. Bilişim Sistemlerinin, Banka Veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-F)
14. Karşılıksız Yararlanma (TCK m. 163)
15. Halk Arasında Korku Ve Panik Yaratmak Amacıyla Tehdit (TCK m. 213)
16. Suç İşlemeye Tahrik (TCK m. 214)
17. Suçu Ve Suçluyu Övme (TCK m. 215)
18. Halkı Kin Ve Düşmanlığa Tahrik Veya Aşağılama (TCK m. 216)
19. Kanunlara Uymamaya Tahrik (TCK m. 217)
20. Müstehcenlik (TCK m. 226)
21. Kumar Oynanması İçin Yer Ve İmkan Sağlama (TCK m. 228)
22. Cumhurbaşkanına Hakaret (TCK m. 299)
23. Gizli Kalması Gereken Bilgileri Açıklama (TCK m. 330)
24. 5464 Sayılı Kanuna Muhalefet
25. 7258 Sayılı Futbol Ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis Ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanuna Muhalefet
26. 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanuna Muhalefet

         Bilişim suçlarının tespiti bilinen ceza sorgulamalarından ve tespitlerinden farklıdır. Her şeyden önce uzmanlık ve teknik bilgi gerektirmektedir. Bu noktada yazılım kuruluşları devreye girmektedir. Uygulamada özellikle IP adresi tespiti ile şüphelinin, suçun, suç aletinin vs. tespiti yapılmaktadır. Bu aşamada suçun işlenmesinde kullanılan aracın tespiti, muhafazası, suç delillerinin kaybolmasının engellenmesi vs. amaçlarıyla birtakım koruma tedbirlerine başvurulmaktadır. Bunlardan Ceza Muhakemesi Kanunu md. 134 hükmünde düzenlenen Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma tedbiri en sık başvurulan tedbirdir. Şüphelinin bilgisayar vb. eşyalarına el konularak yapılan incelemelerde suçun zamanı, niteliği, faili vs. tespit edilmeye çalışılır. Bilişim suçlarının tespiti ve soruşturulmasında tanık gibi klasik delillere de başvurulur.

      Bilişim suçları kural olarak re’sen yani adli ve yargı makamlarınca kendiliğinden soruşturma ve kovuşturması yapılan suçlar arasındadır. Soruşturma şikayet üzerine başlasa ve müşteki (şikayet eden) şikayetini geri çekse dahi soruşturma devam edecektir. Kovuşturma aşamasında da yine kamu davası olarak dava görülmeye devam edilecektir.

        Ceza ve ceza muhakemesi hukukunda sürecin ilk aşaması bir suçtan haber alınması, şikayet veya ihbarın söz konusu olması üzerine bir suç şüphesinin oluşmasıyla soruşturmanın başlatılmasıdır. Soruşturmayı yapmakla görevli makam Cumhuriyet Savcılığıdır. Savcılık suç şüphesi oluşur oluşmaz suç ile ilgili inceleme ve araştırmaları yapmaya başlar. Bu aşamada soruşturulacak ilk husus bilişim sistemine fiziken mi yoksa uzaktan mı erişim sağlandığı hususudur.

       Soruşturma aşamasında kolluk makamlarının da, örneğin polis, çeşitli yardımcı rolleri olabilir. Yine sulh ceza hakimliği de soruşturma aşamasında başvurulacak koruma tedbirlerine karar verilmesi noktasında rol oynamaktadır.

          Ceza ve ceza muhakemesi hukukunda soruşturma işlemi tamamlandıktan sonra Savcı tarafından bir iddianame düzenlenir. Bu iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesiyle kovuşturma aşaması başlar. Bu aşamada suça ilişkin detaylar tespit edilir ve failin cezasına hükmedilir.

Bilişim alanında gerçekleştirilen bazı eylemler suç teşkil etmektedir ve bunlar Kanunlarda belli suç tipleri olarak düzenlenmiştir. Bu suç tiplerine dahil edilebilen eylemler yine Kanunlarda o suç tipi için öngörülen ceza ile cezalandırılırlar. Yukarıda belirtilen suç tipleri kapsamında aşağıda sayılan fiiller cezalandırmaya tabi olacaktır;

1. Bilişim sistemine hak ve yetkisi olmayan kişilerin hukuka aykırı olarak girmesi,
2. Bir kişinin izinsiz ses kaydının veya görüntüsünün alınması,
3. İzinsiz olarak kaydedilen ses ve görüntülerle internet aracılığı ile şantaj yapılması,
4. Bilişim sistemleri kullanılarak dolandırıcılık yapılması,
5. Bilişim sistemleri üzerinde kaydedilen kişisel verilerin çalınması,
6. Bilişim sistemlerine kayıt edilen verilerin izinsiz, haksız yere değiştirilmesi, engellenmesi, bozulması veya yok edilmesi,
7. Bilişim sistemlerine veri eklenmesi, var olan verilerin kopyalanması, başka bir yere taşınması veya izinsiz başka yere gönderilmesi,
8. Başka bir kişiye ait kredi kartının çalınması ve izinsiz kullanımı,
9. Sahte banka kartları basma, satma veya sahte olduğunu bildiği halde kullanma,
10. Bilişim sistemleri aracılığıyla kişileri kandırıp, hileli ürün reklamı yapma ve satma,
11. Akıllı telefonlarda kullanılan oyun, uygulama vb. yöntemlerle sahte abonelikler ve GSM ücretleri alarak dolandırma,
12. Bazı internet siteleri veya sosyal ağlar üzerinden müstehcen veya saldırgan içerikli görüntüler paylaşılması,
13. İnternet üzerinden bazı şifreli yöntemler kullanılarak, yasa dışı madde, uyuşturucu taşımacılığı ve satışı yapılması
14. İnternet üzerinden sosyal ağlar vb. sistemler aracılığıyla bir kişiye hakaret edilmesi, kişinin tehdit ve taciz edilmesi,
15. Siber terörizm denilen ve internet üzerinden örgütlenerek ülke rejimine müdahale edilmenin planlanması,

Bilişim suçları bakımından hapis ve para cezaları söz konusu olmaktadır. Türk Ceza Kanununa göre yukarıda fiilleri gerçekleştirerek birtakım bilişim suçlarını işleyen kişiler fiillerin ağırlığına göre hapis ve/veya para cezalarına çarptırılmaktadır.

        Ayrıca bilişim suçlarının işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında da bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunmaktadır.

      Bilişim suçları için öngörülen hapis cezaları fiilin ağırlığına göre 6 ay ila 8 yıl arasında değişmektedir. Bilişim suçları için öngörülen adli para cezaları ise 10.000 güne kadar ulaşmaktadır. 1 gün adli para cezası ise Haziran 2024 itibariyle 100 ila 500 TL’ye tekabül edecektir. Örneğin 5000 gün ve üst parasal sınırdan adli para cezasına mahkum edilen kişi 2.500.000,00-TL ceza ödeyecektir.

Bilişim Suçlarında Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi

          Ceza hukukunda failin topluma tekrar kazandırılmasının kolaylaştırılması, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığın bir karşılığı olması, suçun yarattığı sonuçların failin de katılımıyla hafifletilmesi gibi sebeplerle bazı suçlar bakımından etkin pişmanlık durumunda cezada indirim yapılacağı düzenlenmiştir. Etkin pişmanlık indirimi genel bir hüküm olmayıp suça ilişkin kanun maddesinde veya devamında açıkça belirtilmedikçe uygulanamayacaktır. Bazı suç tipleri için öngörülmüş istisnai bir müessesedir.

Bazı bilişim suçlarında etkinlik pişmanlık ceza indiriminin uygulanması mümkündür. Türk Ceza Kanunu md. 245/5 hükmünde; Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu bakımından etkin pişmanlık ceza indirimi yapılabileceği belirtilmiştir. Buna göre; başkasına ait bir banka veya kredi kartını, her ne suretle olursa olsun ele geçiren veya elinde bulunduran kimse, kart sahibinin veya kartın kendisine verilmesi gereken kişinin rızası olmaksızın bunu kullanarak veya kullandırtarak kendisine veya başkasına yarar sağlarsa, üç yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır ancak bu cezasında malvarlığına karşı suçlara ilişkin etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir.

Şöyle ki; bilişim suçu nedeniyle mağdurun uğradığı zarar fail tarafından soruşturma aşamasında giderilirse verilecek cezanın 2/3’üne kadarı indirilir. Bilişim suçu nedeniyle mağdurun uğradığı zarar kovuşturma aşamasında, yani dava açıldıktan sonra fail tarafından  giderilirse sanığa verilecek ceza 1/2 oranında indirilir.

          Ceza Muhakemesi hukukunda, mağdurların haklarının korunması ve suç faillerinin topluma tekrar kazandırılması amacıyla gelişen uzlaştırma müessesesi; mağdur ve failin, özgür iradeleriyle kabul etmeleri hâlinde, tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla, suçtan ortaya çıkan sorunların çözümüne aktif olarak katıldıkları bir süreci ifade eder. Böylece bir ceza davası sürecine girilmeksizin uyuşmazlık çözülmeye çalışılır.

            Ceza hukukunda tüm suçlar uzlaştırma kapsamına girmemektedir. Bilişim suçları da bunlardan biridir. Bilişim suçları uzlaştırma kapsamına girmemektedir.

        Bilişim suçlarından doğan ceza davalarına bakmakla görevli mahkeme suçun temel, nitelikli ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış halleri bakımından Asliye Ceza Mahkemeleridir. 

           Bilişim suçları ceza davaları bakımından asıl yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir. Ancak bilişim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı suçlar bakımından mağdurun yerleşim yeri mahkemesi de yetkili kabul edilmektedir.

             Neticede bir bilişim suçu ile ilgili ceza davası kural olarak suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemesinde görülecektir. 

        Türk Ceza Kanununa göre genel dava zamanaşımı 8 yıldır. Dolayısıyla bir bilişim suçu işlendikten 8 yıl geçtikten sonra şikayet veya ihbar üzerine soruşturma ve kovuşturma yapılamayacaktır.

          Bilişim suçları ceza davası avukatlık ve danışmanlık ücretleri müvekkil ile avukat arasında somut olayın özelliklerine göre değişkenlik gösterir ve taraflar arasında serbest bir biçimde belirlenmektedir. Bu noktada avukatlar için asgari ücret niteliği gösteren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT) önem arz eder. Avukatların bu tarifede belirtilen ücretlerin altında bir ücretle iş alması yasaktır. Bu asgari ücretler davaların karmaşıklığına, mahkemesine, sürecin uzunluğuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ayrıca avukatlık asgari ücret tarifesi her yıl yenilenir ve güncellenir. Bunun yanında Ankara Barosu Avukatlık Tavsiye Ücret Tablosu mevcuttur. Bu ücret tarifesinin bir öneri niteliği taşıdığı da belirtilmelidir. Avukatlık ücretleri yine avukat ve müvekkil arasında; asgari ücret tarifesi, çalışma saatleri, davaya hazırlık süreci, delil toplama işlemleri, savunma stratejilerinin belirlenmesi, duruşmalar, müvekkil ile iletişim, avukatın deneyimi, uzmanlığı, bulunduğu şehir veya bölge gibi faktörlere bağlı olarak serbest bir şekilde belirlenmektedir.

           Neticede bilişim hukuku, kişisel verilerin korunması hukuku gibi alanlar ülkemizde yeni gelişmekte olan alanlardır. Bu gelişmeler ve bu gelişmelerin yarattığı yenilikler, bireylere tanıdığı haklar vs. bu hakların ihlalini de gündeme getirmiştir. Dolayısıyla bu ihlallerin cezalandırılması için doğrudan ve dolaylı bilişim suçları düzenlenmiştir. Yeni gelişmekte olan bu alan gelişmelerin yakından takip edilmesini gerekli kılar. Oldukça teknik ve uzmanlık bilgisi gerektiren bu alanda bir uyuşmazlık yaşanması, bir tehdite veya ihlale maruz kalınması durumunda muhakkak bilişim hukuku alanında çalışan bir avukattan hukuki yardım alınması önemlidir. Ayrıca bilişim suç ve cezaları tüzel kişileri de yakından ilgilendirdiğinden şirketlerin de bilişim hukuku avukatlarının danışmanlığı çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmeleri faydalı olacaktır.

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.